Historia Rodos w pigułce

Co przychodzi nam na myśl gdy wyobrażamy sobie Grecję? Niestety w ostatnich latach na pierwszy plan wysuwa się problem kryzysu ekonomicznego, strajków oraz demonstracji  - szczególnie w stolicy kraju, Atenach. Myślimy też o Grecji w kontekście atrakcyjnego kierunku turystycznego - piękne plaże, błękitne morze, ciekawi ludzie, kuchnia śródziemnomorska. Chęć spędzenia urlopu na jednej z malowniczych greckich wysp jest według najnowszych statystyk silniejsza niż obawa przed konsekwencjami narastającego niezadowolenia społecznego lokalnej ludności z finansowego położenia tego państwa. Według portalu internetowego www.greek-islands-travel.co.uk w 2013 roku ilość dokonanych rezerwacji w greckich hotelach wzrosła już, w stosunku do poprzednego roku, o 10-15%. Dane te potwierdzają właściciele największych hoteli ( również na wyspie Rodos). Szacuje się, że w 2012 roku Grecję odwiedziło 16 milionów turystów. W roku bieżącym liczba ta ma wzrosnąć do 17 milionów. Prognozy są zatem optymistyczne. Co jednak, oprócz walorów przyrodniczych, przyciąga tak dużą liczbę odwiedzających do ojczyzny Homera?

Myśląc o Grecji nie sposób zapomnieć o tym, że jest ona kolebką kultury i historii europejskiej. Ślady antyku można odnaleźć niemalże na każdym kroku. Ale od czasów antycznych podróż ścieżką historii dopiero się rozpoczyna. Wyspa Rodos jest znakomitym przykładem jak w jednym miejscu przeplatają się między sobą zabytki z okresu przed narodzeniem Chrystusa, architektura średniowieczna oraz wpływy muzułmańskie w postaci meczetów wybudowanych przez Turków. Postaram się pokrótce przybliżyć historyczną specyfikę wyspy. Jednak uczynię to bardzo ogólnie, gdyż planuję sukcesywnie opisywać poszczególne miejsca w kolejnych wpisach.

Okres antyczny

Rodos od zarania dziejów stanowiło atrakcyjną wyspę, nie tylko dla lokalnej ludności, ale także przybyszy z zewnątrz. Jej strategiczne położenie i łagodny klimat sprawiały, że chętnych do osiedlenia się na niej nie brakowało. Pierwsze ślady osadnictwa pochodzą już z epoki brązu, natomiast najstarszy ośrodek miejski pochodzi z XVI wieku przed naszą erą. Miasto Rodos zostało założone w 408 w. p.n.e. Bardzo szybko stało się ono kluczowym ośrodkiem kulturalno-handlowym. To właśnie w porcie Mandraki miał stanąć jeden z siedmiu cudów świata - Kolos Rodyjski. Twórcą posągu był Chares z Lindos. Szacuje się, że ten gigantyczny monument z III w. p.n.e. liczył 30 metrów wysokości, stał na 10-metrowym piedestale, ważył od 30 do 70 ton i był widoczny z pobliskich wysp. Wkrótce miał on jednak zostać zniszczony przez trzęsienie ziemi, które dotknęło Rodos w drugim stuleciu przed naszą erą.

 W miejscu, gdzie naturalne ukształtowanie terenu umożliwiało stworzenie osady portowej, wyrosło Lindos. Było to znacznie wcześniej od powstania miasta Rodos, bo w X w. p.n.e. Przez kilka stuleci to ono stanowiło centrum handlowe wyspy oraz miejsce spotkań Greków z Fenicjanami.

Rodos już w czasach starożytnych było miejscem, gdzie ścierały się ze sobą różne kultury. Sami mieszkańcy wyspy szukali sprzymierzeńców wśród Persów Ateńczyków, Spartan oraz w samej osobie Aleksandra Wielkiego. W zależności od sytuacji byli skłonni do zmiany sojusznika. Co ciekawe, owa "niestałość uczuć" nie przyczyniła się wówczas do wybuchu wojny, na której mogliby ucierpieć mieszkańcy wyspy. Podjęta przez Demetriosa próba oblężenia w 305 r. p.n.e. została odparta. Od tego momentu Rodos umocniło swoją pozycję jako centrum retoryki i sztuki we wschodniej części obszaru śródziemnomorskiego. Dopiero w schyłkowym okresie Cesarstwa Rzymskiego wyspa nękana była przez liczne najazdy barbarzyńskie, co w konsekwencji doprowadziło do przekazania Rodos Genueńczykom, a następnie joannitom.

Średniowieczne panowanie Kawalerów Rodyjskich

Joannici opanowali całą wyspę na ponad dwieście lat. Od 1309 roku rozpoczęli tworzenie dobrze zorganizowanego państwa zakonnego. Od tego momentu przyjęli także nazwę Kawalerów Rodyjskich. Wybudowali średniowieczne fortece, które zachowały się do dnia dzisiejszego. Umacniali swoją potęgę, tworząc rozbudowaną flotę dzięki której mogli kontrolować handel we wschodniej części Morza Śródziemnego. Skutecznie odparli atak mameluków z 1444 roku oraz najazd Mehmeda II Zdobywcy  w 1490 roku. Niestety dobra passa trwała do czasu intensywnego oblężenia Sulejmana Wspaniałego, który po sześciu miesiącach, w 1523 roku, ostatecznie zdobył stolicę wyspy. Przywódca osmański pozwolił Kawalerom Rodyjskim opuścić wyspę wraz z bronią i sprzętem zaraz po kapitulacji Filipa Villiers de l’Isle Adam. Był to dowód uznania dla ich męstwa w walce.

Rozpoczęło się panowanie tureckie, które trwało niemalże czterysta lat.

Dwudziestowieczne dzieje

Na początku XX wieku wybuchła wojna włosko-turecka, której rezultatem było opanowanie Rodos przez Włochów i ostateczne usunięcie Turków z wyspy.  Miało to miejsce dokładnie w 1912 roku. Włosi przyczynili się do rozwoju infrastruktury na Rodos. Inwestowali w budowę szpitali, wodociągów, elektrowni. W latach trzydziestych XX wieku wyraźnie wzrosła populacja Włochów na wyspie. Na 130 tysięcy mieszkańców stanowili oni liczną, siedmiotysięczną grupę napływową. Po kapitulacji Włoch rozpoczęła się okupacja przez wojska nazistowskich Niemiec. Skutkowała ona czystkami etnicznymi, skierowanymi w szczególności na zamieszkującą wyspę ludność żydowską. Po zakończeniu II wojny światowej, na mocy traktatu paryskiego z 1947 roku, Rodos wraz z całym Dodekanezem, zostało przekazane Grecji.

Podsumowując, historia wyspy jest wyjątkowo bogata i pozwala nam zrozumieć jakie etapy doprowadziły ją do obecnego kształtu. Niewątpliwie warto się nią zainteresować spędzając tu wakacje. Rodos staje się jeszcze bardziej fascynujące dzięki swojej kontrastowości historycznej.